O Trotamundos

Pasaba tódolos días por diante da miña casa; nunha man, a vara co aguillón na punta e na outra, a corda incida nos cornos dunha parella de bois que turraban dun carro cargado de toros de pino. Desde facía un anaco xa  me decatara do paso do carro de Xosé pois as cantareiras dos eixos anunciaban en si bemol o camiñar mansiño dos animais, e os berros e xuramentos do carreteiro daban fe de que a marcha do carro non ía tan axiña como  desexaba.

Herdou o oficio de carreteiro do seu pai. Dedicábase a levar a madeira ata o próximo serradoiro. Vivía só, non tiña vida social e nunca saíra da súa aldea e non coñecía máis mundo co que el percorría co seu carro.

Era un bo home; gozaba do meu aprecio e admiración. Hai uns anos leveino a Santiago no meu coche. Todo en él era admiración porque estaba vendo novas terras, outras vilas e outras xentes. Cando chegamos Santiago, botou unha desas frases que só as dedicaba ós bois nos intres de grande noxo, e con moita filosofía rematou: “por iso...que grande é o mundo”.

Co tempo trocou o carro de bois polo de cabalo e a vara do aguillón pola tralla e dedicouse levar hortalizas ás feiras. A velocidade do cabalo era un pouco máis rápida que o paso lento dos bois pero aínda ás veces había que  animalo: un suave trallazo, un florido xuramento e un “arre, cabalo” dando dúas couces no chan do carro acompasadas co berro.

O amigo Xosé, moderado nos seus gastos e moi aforrador, chgou a comprar un autobús que facía o recorrido Cruces-Santiago. Era dono do coche, pero non o condutor, pois non chegaba a tanto a súa habilidade; facía de revisor. Naquel tempo era escasa a gasolina e os coches levaban coma unha chepa a caldeira de gasóxeno para producir o gas pobre..A potencia do coche era moi pouca e nas costas arriba case  había que puxalo. O noso Xosé, cando o autobús daba sinais de parar nunha costa, inconscientemente trocaba o oficio de revisor polo de cocheiro de cabalos.doutros tempos Soltaba dúas fortes couces no chan do coche e berraba: “ARRE... CABALO”.

Os lobos na aldea

Ata ai alomenos sesenta anos, nas terras de Os Bolos da provincia de Ourense, os lobos atacaban con moita frecuencia aos animais que pacían libremente ou baixaban as aldeas en procura dun bo bocado.

As nevadas nestas alturas son moi frecuentes. Lémbrome de estar dúas semanas enteiras nevando de cote con farrapas tan grandes coma a palma da man.

Todos coñecemos o ruído que mete a choiva cando peta no chan, nas tellas e máis aínda cando cae sobre as follas das árbores no verán. Pero moi distinto é o seseo suave, continuo da neve ó caer. É un ruído case imperceptible pero que o invade todo e que se oe por tódalas partes.

Cando o silencio da noite chega a aldea, aumenta o seseo e, se fai algo de vento, a neve atravesa os cristais lañados , pasa a traveso das paredes das casas feitas con pedra miúda e vaise amoreando dentro delas. Este seseo só é interumpido polos ouveos dos cans. Ladra o can do veciño, respóndelle o de máis alá, ata que un coro de máis de sesenta cans atordan ós pobres dormentes. Nos intervalos da serenata, o seseo é continuo, incansable.

Ás veces, os cans calan de súpeto. Entón o silencio co seseo de fondo é impresionante. Xa sabémo-lo motivo: é o lobo que anda pola aldea en procura dun bocado.

As cortes das vacas, ovellas e porcos están ben pechadas e non hai maneira de que o lobo poida facer o seu menú. Entón busca un bocado máis doado: un par de cans. É curioso que os cans, ó vérense atacados polo lobo, non foxen, non se laian, parece como se quedasen paralizados polo terror. Ó día seguinte os rapaces traen a nova á escola: o lobo comeu o can de Xe de Orosa e o de María a Moina. Na aldea xa é moi coñecido o silencio dos cans: anda o lobo de caza.

Lémbrome dunha vez que baixou o lobo a aldea. Ó día seguinte as súas pisadas estaban marcadas arredor da miña casa e chegaban ata a porta, que por certo estaba sen pechar, sempre durmía con ela aberta.

Non é certo que o lobo ataque ó home sen máis. O lobo anda á súa vida e ataca só aquilo que poida formar parte do seu menú. Pero hai unha excepción. Se unha manada vai detrás de unha femia en celo, pobre do que tropece con eles porque esgázano. ¿Será que consideren o home coma un pretendente máis que vai tamén tras a femia en celo?

As conversas

Durante os dous anos que estiven destinado nesta parroquia dispoñía de tempo para todo. Despois de cumprir cos meus deberes profesionais, de facer de médico rural, poñendo inxeccións, facendo curas ou diagnosticando enfermidades de pronóstico doado e redactando algunha que outra escritura, aínda me quedaba tempo para parolar cos meus veciños.

Claro está que case todos eles eran xubilados e sen as forzas necesarias para desempeñar o traballo agrícola. Tódalas persoas útiles, homes, mulleres e rapaces dedicábanse ás duras tarefas do campo.

Polas tardes, sentados ao sol ou á sombra, segundo andase o día, falabamos das cousas da vida e das súas inquedanzas. Pero ao principio custoume traballo adaptarme a este tipo de conversa repousada, reflexiva, as veces cazurra, pero moi axustada e chea de contido. Eu estaba habituado a unha conversa rápida, áxil, a medias palabras. Pero para entrar de cheo no encanto das conversas destas xentes tiven que trocar de esquemas mentais e introducirme psicoloxicamente no desenvolvemento dos pensamentos expresados oralmente coa reflexión e pausas destes meus amigos. Cando fan unha pregunta leva moita miga, e cando dan unha resposta non ten volta.

Outra característica moi curiosa nestas xentes,  principalmente nos homes, era o sistema que tiñan de faceren preguntas; pero non lles levaba un sentido ou afán de curiosidade ou de ansia de saber, senón pola retranca de colleren ao mestre nunha falta de información ou de ignorancia na contestación da mesma.

Unha premisa constante neste tipo de preguntas, na que eles xa cavilaran moito tempo antes de facela, era: “Sr Mestre, vostede que é un home estudiado,  ¿poderíame dicir”?... e céibanche a pregunta da que por suposto coñecían a resposta. Eu contestaba como mellor podía pero deixaba tamén algo sen  contestar para que o meu amigo quedase satisfeito no seu orgullo, e os dous, compracidos.